Nog iets meer dan een maand en dan hebben ze weer een groot voetbaltoernooi gewonnen. Maar waar komen de Duitsers eigenlijk vandaan? Wat is hun geschiedenis? En wie zijn daarin de grote mannen en vrouwen?
De Duitsers zonder Duitsland
In twee series van elk tien afleveringen bracht de ZDF in 2008 en 2010 een overzicht van de geschiedenis van de Duitsers. Het is zeker niet de geschiedenis van Duitsland, want dat land bestaat als zelfstandige natie eigenlijk pas sinds 1871. Het is de geschiedenis van de Pruisen, Bayern, Saksen, Schwaben, Franken en zo door die een gezamenlijke taal spraken en daarom als verzamelnaam de Duitsers meekregen.
Mannen en vrouwen die geschiedenis maken
In de opzet van de ZDF is het vooral een geschiedenis van de grote mannen en een paar vrouwen. Denk aan Karel de Grote, Karl Marx, Hildegard von Bingen, Barbarossa en zo door. Interessant voor de lezers van het IJzeren Koninkrijk van Christopher Clark zijn de afleveringen waarin Pruisen een belangrijke rol vervult:
- Preußens Friedrich und die Kaiserin – Duell zwischen Preußen und Österreich : Frederik de Grote werkt Maria Theresia behoorlijk op de zenuwen door Silezië binnen te vallen. Dat vraagt om wraak. Als Oostenrijk de steun van onder andere Rusland en Frankrijk heeft gewonnen, ontstaat er een vernietigende oorlog. Pruisen gaat bijna ten onder. Totdat Tsarina Katharina I (die een diepe hekel aan Frederik II had) overlijdt en haar zoon Peter II (die een grote bewonderaar van Frederik II was) de Russische kroon bestijgt. Einde oorlog. Der Alte Fritz kan als Frederik der Große de geschiedenisboeken in.
- Napoleon und die Deutschen – Zwischen Freiheit und Repression : De Franse dictator loopt Pruisen (en wat andere delen van Europa) helemaal onder de voet. Met hulp van een aantal Duitse Rijnbondstaten nota bene. De Quadriga verhuist van Berlijn naar Parijs. Met hulp van de Russen, Zweden en een aangestookt Duits Nationalisme durft Frederik Willem III van Pruisen in opstand te komen tegen Napoleon. Pruisen verliest gebied in het Oosten, maar wint gebied in het Westen en daardoor aan macht binnen de bond van Duitse staten. De Quadriga komt weer terug naar Berlijn.
Andere belangrijke namen in de documentaire: Heinrich Friedrich Karl vom und zum Stein (Baron vom Stein voor tijdgenoten) en de vrouw van Frederik Willem III: Louise. Lezers van het IJzeren Koninkrijk weten dat ze daar Karl August von Hardenberg aan toe mogen voegen. - Bismarck und das Deutsche Reich – Vom Kleinstaatler zum Nationalkämpfer : Een oorlog in Denemarken. Een oorlog tegen Oostenrijk. En een oorlog tegen de Fransen. Het kostte wat moeite, maar uiteindelijk ontstaat er een echte Duitse staat. Een kleintje eigenlijk, want Oostenrijk doet niet meer mee. En dat allemaal onder de bombastische leiding van de grote eter en drinker (en in films altijd woedende en schreeuwende) Bismarck. Een realpolitiker pur sang: bloed en ijzer maken de geschiedenis. Is Pruisen daarmee opgegaan in Duitsland of zijn de andere Duitse staten allemaal Pruisisch geworden?
- Wilhelm und die Welt – Zwischen Größenwahn und Depression : Met het ontstaan van één Duitse natie in 1871 ontstaat er een geheel nieuw machtsevenwicht in Europa. Met een groot probleem. Het nieuw gevormde rijk is te groot om zich door andere landen nog de les te laten lezen, het is echter te klein om Europa in haar eentje te domineren. Tel daarbij op de wens van Duitsland een koloniaal wereldrijk te worden. En tel daarbij op het in Europa steeds populairder wordende idee dat ‘grote ongelukken’ horen bij de natuurlijke selectie van krachtige mensen en naties. Het leidt tot een geschiedenis die bekend is: Op 28 juni 1914 wordt de Oostenrijkse troonopvolger Frans Ferdinand vermoordt in Sarajevo. Iets meer dan vier jaar later moet Wilhem II vluchten naar Nederland om daar in een Doorns kasteeltje de rest van zijn leven, tot 1941, hout te hakken.