Bij het bombardement op Dresden denk je al snel aan de nacht van 13 op 14 februari 1945 toen Britse en Amerikaanse bommenwerpers bijna het complete centrum in as legden. De verschrikkingen hiervan zijn in de literatuur vereeuwigd door onder andere Kurt Vonnegut in Slaughterhouse Five en Harry Mulisch in Het stenen bruidsbed. Dresden is echter vaker in de geschiedenis door militair vuur vernietigd. Bijna twee eeuwen eerder werd de stad verwoest door Pruisen onder aanvoering van Frederik de Grote.
De Zevenjarige Oorlog
De troepen van Frederik de Grote vernielden Dresden tijdens de Zevenjarige Oorlog. Deze startte op 29 augustus 1757 toen Pruisische troepen Saksen binnenvielen. Frederik startte daarmee een oorlog uit voorzorg. Hij wilde de alliantie tussen Oostenrijk, Frankrijk en Rusland een eerste slag toebrengen, voordat zij op volle sterkte de aanval op Pruisen zouden openen. Frederik was bovendien bang dat ook Saksen zich aan de kant van de Oostenrijkers zou scharen. Daarnaast was Saksen van strategisch belang in de oorlog die volgde.
Niet gelukt
In 1756 namen de troepen van Frederik Dresden in, maar in 1759 moesten zij de stad opgeven en namen Oostenrijkse troepen de stad in. Frederik wilde Dresden weer terug. Hij liet de stad in 1760 belegeren. Zijn troepen kwamen tot in de buitenwijken. De vernielingen in de stad door de kanonnen van Frederik waren aanzienlijk. Maar het leger van Frederik was niet sterk genoeg om de stad snel in te nemen en hij moest het beleg afbreken. Uiteindelijk zou de hele Zevenjarige Oorlog maar net goed aflopen voor der Alte Fritz.
Schade aan erfgoed
Frederik kreeg internationale kritiek op de schade die hij aan het ‘Florence aan de Elbe’ heeft toegebracht. In het artikel Een kerk die crepeert als een beest in Trouw op 7 juni 1997 citeert Stefan Hertmans eerst een Pruisische officier en dan de onvermijdelijke Goethe zelf:
“In 1760 werd de stad door de Pruisische legers in puin geschoten. Een Pruisische officier noteerde: “Het vuur woedde vredelijk [? pk] in en rondom de stad, vele van de voorname straten brandden van begin tot einde. Prachtige paleizen, die elke stad in Italië gesierd zouden kunnen hebben, vielen ten prooi aan de vlammen. Elk ogenblik stortten huizen van vele etages in elkaar . . .”
Goethe, die Dresden achteraf bezocht, klaagde:
“Nu liggen de koninklijke kastelen er vernield bij, de heerlijke gebouwen verwoest . . .”
De vernietiging in beeld
Dankzij de schilder Bernardo Bellotto (1721 – 1780) hebben we een beeld bij de vernietiging van de ‘barokke parel aan Europa’s kroon’ door Frederik de Grote. In 1765 maakte Bellotto een schilderij van de ruïne die na het bombardement van de toenmalige Kreuzkirche was overgebleven. Bellotto was een neefje van de beroemde Venetiaanse schilder van stadsgezichten Canaletto. Bellotto leerde het vak van zijn oom en noemde zich soms ook Canaletto II of Bernardo Canaletto. Hij schilderde stadsgezichten van onder andere Venetië, Rome, Milaan, Turijn, Florence, München, Dresden, Wenen en Warschau.
Zie ook: Hoeveel doden vielen er bij het bombardement op Dresden?
Pingback: Hoeveel doden vielen er bij het bombardement op Dresden? – de Cultuurbunker