Als de geschiedenis een beetje anders was gelopen, had Frankfurt am Main zomaar de hoofdstad van Duitsland kunnen zijn. De eerste kans daarop was in 1848 bij de liberale revolutie in Duitsland. De tweede toen na de Tweede Wereldoorlog een hoofdstad voor West-Duitsland moest worden gekozen.
Zullen we een Duits Rijk starten?
In 1848 begonnen zo’n 800 parlementariërs in Frankfurt een nationale vergadering. Hun wens was om de vele verschillende Duitse staten te verenigen tot één natie en daarvoor wilden ze een grondwet opstellen. Ze kwamen samen in de Paulskirche. Ze boden de Pruisische koning Frederik Willem IV de kans om keizer van dit Duitsland te worden. Frederik Willem IV verzag echter problemen met Oostenrijk. Bovendien wilde hij niet van een parlement (lees: het volk) afhankelijk zijn voor zijn macht. Dus hij bedankte vriendelijk (of onvriendelijk, dat weet ik eerlijk gezegd niet).
Frankfurt PaulskircheFrankfurt of Berlijn
Als Frederik Willem IV had toegehapt was Frankfurt misschien de hoofdstad geworden van de Duitse staat. Al had hij misschien ook kunnen zeggen: “Keizer? Goed idee! We vergaderen voortaan in Berlijn.” Of: “Keizer? Goed idee! Vergaderen jullie hier in Frankfurt gerust verder, de echte beslissingen neem ik wel in Berlijn.” Uiteindelijk zou de Duitse nationale eenheid drie oorlogen later in 1871 tot stand komen onder leiding van Bismarck. Willem I, broer van Frederik Willem IV, werd niet door het volk tot keizer gekozen, maar door zijn collega-vorsten. Berlijn werd de hoofdstad.
Een hoofdstad voor de West-Duitsers
Een nieuwe kans voor Frankfurt om hoofdstad van (in ieder geval een deel van) Duitsland te worden, deed zich voor toen na de Tweede Wereldoorlog het land werd opgesplitst in de Bundesrepubliek Deutschland (West-Duitsland) en de Deutsche Demokratische Republik (Oost-Duitsland). Berlijn werd de hoofdstad van de DDR, maar voor de BRD moest een andere hoofdstad worden gevonden. Frankfurt was, vanwege de geschiedenis en de centrale ligging, eigenlijk een van de meest logische kandidaten.
Weerstand tegen Frankfurt
De keuze voor Frankfurt was zelfs zo logisch, dat er behoorlijk wat weerstand tegen ontstond. Veel politici hoopten dat Duitsland in de toekomst herenigd zou worden en dat Berlijn dan weer de hoofdstad van dat herenigde Duitsland zou worden. Maar men vermoedde ook dat dit wel even kon gaan duren. En als Frankfurt al die tijd het regeringscentrum van de BRD zou zijn, zou het later weleens knap lastig kunnen worden Frankfurt voor Berlijn in te ruilen. Dus koos men Bonn als hoofdstad van de BRD. Vanwege haar relatief geringe omvang werd Bonn liefkozend ook wel hoofddorp genoemd.
Gevolgen voor Bonn
Na de hereniging in 1990 werd Berlijn in 1991 inderdaad weer de hoofdstad van Duitsland, maar helemaal zonder slag of stoot ging dat niet. Bonn kwam uiteindelijk acht stemmen te kort. Het is dus niet ondenkbaar dat zo’n stemming in en over Frankfurt inderdaad in het nadeel van Berlijn was uitgevallen. Voor Bonn was het verdwijnen van de Duitse regering een flinke klap. Weliswaar zijn er nog wat nationale en internationale instituties overgebleven, maar de stad is veel grandeur kwijt. Wat niet wegneemt dat een weekendje Bonn zeker aan te raden is. Als je er bent, zal het je niet ontgaan dat Beethoven er vandaan kwam. En verder zijn onder andere het Arithmeum, de Bundeskunsthalle, het Kunstmuseum en het Haus der Geschichte zeker de moeite van een bezoekje waard.
Financiële hoofdstad
Ondanks dat Frankfurt de grootste stad in Hessen is, is het ook van die deelstaat geen hoofdstad. Dat is Wiesbaden. Je kunt Frankfurt wel gerust de financiële hoofdstad van Duitsland en van de Europese Monetaire Unie noemen. Dat is goed zichtbaar aan de skyline. Banken laten graag zien dat ze de grootste hebben. Die financiële focus en de aanverwante business die dat trekt, zorgt voor veel relatief rijke inwoners in de stad en de omgeving. Dat is goed voor vastgoedprijzen. Nadelen zijn er ook. Veel mensen werken tijdelijk voor een paar jaar in Frankfurt. Dat maakt de betrokkenheid klein. En met een paar hippe, dure koffiehuisjes en eettentjes in de buurt zijn de gentrificatiehanden al snel gevuld. Wel leuk is dat je in het centrum van Frankfurt vier verschillende binnensteden voor de prijs van één krijgt.
Frankfurt skylineBeroemde inwoners
Nu bankiers de kunstenaars en filosofen uit de binnenstad hebben verdrongen, moet je wel je best doen om je voor te stellen dat bijvoorbeeld Schopenhauer en Beckmann ooit in Frankfurt woonden en werkten. Schopenhauer ligt op het Friedhof. Van Beckmann zijn schilderijen te bezichtigen in het Städel. Enkele andere wapenfeiten: Anne Frank is in Frankfurt geboren, net als Johann Wolfgang von Goethe. Ter nagedachtenis aan Anne is er een centrum voor politieke vorming van jongeren en volwassenen. Goethe heeft een huis, gymnasium, universiteit, standbeeld en nog veel meer. Didi Thurau is ook geboren in Frankfurt. Deze oud-winnaar van Luik-Bastenlaken-Luik leeft nog, dus van hem is er nog geen standbeeld.