Hoeveel doden vielen er bij het bombardement op Dresden?

Het bombardement op Dresden in de nacht van 13 naar 14 feburari 1945 lijkt me een verleidelijk thema voor romanschrijvers. De reden is dat de geallieerden, lees ‘wij’, lees ‘de goeden’, dit bombardement uitvoerden, terwijl het, in ieder geval moreel gezien, dicht tegen een oorlogsmisdaad aanleunt. Toch ken ik eigenlijk maar twee romans waarin het bombardement een belangrijke rol speelt. Slaughterhouse-Five van Kurt Vonnegut en Het stenen bruidsbed van Harry Mulisch.

Dresden was een stad zonder strategische waarde

Waarom Dresden is gebombardeerd is nooit helemaal opgehelderd. De stad kende geen belangrijke oorlogsindustrie en werd ook niet noemenswaardig verdedigd. Dresden was wel van grote culturele waarde, met bezienswaardigheden als onder andere de Frauenkirche, de Zwinger en het Residenzschloss. Het bombardement lijkt daarmee een zinloos bloedvergieten. Waarbij tal van bronnen een extra barbaars randje melden. In een derde aanvalsgolf zouden boordschutters gericht geschoten hebben op burgers die de eerste twee aanvalsgolven hadden overleefd en zich in paniek door de brandende stad bewogen. In Het stenen bruidsbed is de hoofdpersoon een van die boordschutters. Hij raakt gewond bij die actie en verliest daarmee zowel letterlijk als figuurlijk zijn gezicht.

Mythevorming bij gebrek aan feiten

Over het bombardement op Dresden waren veel feiten jarenlang nauwelijks bekend. Misschien wilde niemand ze onderzoeken omdat men vond dat de Duitsers zelf aan de basis van al deze ellende stonden. Daarnaast waren de geallieerden logischerwijs niet erg happig om eventuele eigen wandaden aan de grote klok te hangen. De hoofdpersoon in Slaughterhouse-Five krijgt in de jaren ’60 nog een brief van de Amerikaanse regering waarin staat dat het bombardement een staatsgeheim is. Vonnegut maakte overigens als Amerikaanse krijgsgevangene het bombardement daadwerkelijk in de stad mee.

Verborgen achter IJzeren Gordijn en geen beelden

Dresden zelf viel na de oorlog onder het regime van de Sovjet-Unie en verdween daarna achter het IJzeren Gordijn. Er zijn ook bijna geen beelden van het bombardement. Door het gebrek aan goede documentatie en onderzoek is het lastig goed onderscheid te maken tussen feit en fictie in de verhalen over het bombardement op Dresden.

Studie door de stad Dresden

Van 2004 tot 2010 heeft de stad Dresden een studie laten uitvoeren naar het bombardement.  De documentaire ZDF-History: Die Wahrheit über Dresden  uit 2015 geeft daarvan een interessant verslag. Wat is bijvoorbeeld het aantal slachtoffers? In Slaughterhouse-Five vertelt de schrijver ons dat bij het bombardement meer dan 135.000 doden zijn gevallen, meer dan door de atoombom op Hiroshima. De onderzoekers houden het echter op zo’n 25.000 dodelijke slachtoffers. Dit is flink minder. Maar vergis je niet, het is daarmee nog wel altijd een van de zwaarste luchtaanvallen van de geallieerden tijdens de Tweede Wereldoorlog. Nogmaals, voor een stad met een zeer beperkte militair-strategische waarde.

Fictie bepaalt de beleefde werkelijkheid

Erg opmerkelijk in de documentaire vond ik de conclusie van de onderzoekers dat er geen bewijs is dat boordschutters in een derde aanval gericht op burgers hebben geschoten. Weliswaar zijn er ooggetuigen die dit melden, maar Amerikaanse piloten die bij de aanval betrokken waren, hebben dit altijd ontkend. En ook bodemonderzoek heeft hiervoor geen bewijs opgeleverd. De vraag is echter of de conclusie van de onderzoekscommissie het ooit gaat winnen van de mythevorming rond Dresden. Juist omdat er jarenlang zo weinig van bekend was, zijn het de verhalen van ooggetuigen en romanschrijvers die het beeld van het bombardement bepalen.

Vertel me welke boeken over het bombardement op Dresden ik nog meer moet lezen

Zoals gezegd, ik heb Slaughterhouse-Five en Het stenen bruidsbed gelezen. Ken jij nog andere romans over het bombardement op Dresden die de moeite waard zijn? Ik hoor het graag. Schrijf je suggestie op het formulier onder dit artikel.

Zie ook: Dresden: het andere bombardement