Wie liggen er in de Dom van Berlijn?

Bezoek je de Berliner Dom, daal dan zeker ook even af naar de grafkelder van de Hohenzollern. Dit vorstenhuis zat eeuwenlang op de troon van Brandenburg, Pruisen en later het Duitse Rijk. Ze hadden ook nog een Zwabische tak, maar die laten we even buiten beschouwing.

Ongeveer honderd graftombes

De graftombes van de Hohenzollern staan tegenwoordig netjes gerestaureerd naast elkaar. Het zijn er zo´n honderd. Dat is een indrukwekkend aantal. Maar wie waren toch al die Frederiks, Willems, Louises en Anna’s die er liggen? De keren dat ik in de kelder stond, had ik eigenlijk geen idee. En veel informatie vond ik niet in de kelder. Vandaar dat ik thuis, via onder andere Der Brandenburger Landstreicher , BerlinStadtService en heel veel Wikipedia heb gezocht naar de meest aansprekende namen.

Hohenzollern aan de macht

De Hohenzollern komen in 1410 aan de macht in Brandenburg. Frederik VI Burggraaf van Neurenberg wordt dat jaar door de latere keizer Sigismund tot Markgraaf van Brandenburg benoemd. De plaatselijke adel stribbelt in de jaren daarna wat tegen, maar in 1417 krijgt Frederik het gebied officieel in handen. Frederik VI verandert zijn naam dan in Frederik I van Brandenburg. En hij maakt van Berlijn officieel zijn residentie.

Verdwenen graven

Helaas zoek je het graf van deze Frederik I tevergeefs in de Dom van Berlijn. Toen halverwege de achttiende eeuw onder leiding van Frederik de Grote een vorige versie van de Dom aan Lustgarten in gebruik werd genomen, zijn er veel graven overgeplaatst van de nog oudere versie van de Dom aan de Schlossplats, maar het graf van Frederik I niet. Ook de graven van zijn opvolgers Frederik II en Albrecht III Achilles zijn niet in de Berliner Dom te vinden. Ze zijn waarschijnlijk in een verzamelgraf in een klooster in Heilsbronn terechtgekomen, een plaatsje dicht bij Neurenberg.

De keurvorsten

Volgens mij is Johann Cicero (1455 – 1499) de oudste keurvorst van Brandenburg die in de Berliner Dom terecht is gekomen. Joachim Frederik (1546 – 1608) en zijn zoon Johan Sigismund (1572 – 1619) liggen er ook. Deze Johan Sigismund werd behalve keurvorst van Brandenburg ook Hertog van Pruisen dankzij zijn huwelijk met Anna van Pruisen. Het hertogdom Pruisen werd sinds de oprichting in 1525 al geleid door de Hohenzollerns, maar vanaf 1618 horen beide in een personele unie bij elkaar. Verder is deze Johan Sigismund vooral bekend als alcoholmisbruiker. En doordat zijn vader trouwde met de jongere zus van Anna van Pruisen. Die Joachim Frederik was daardoor niet alleen de schoonvader van Anna, maar ook haar zwager. Dit alles om Pruisen zo stevig mogelijk in familiehanden te krijgen.

De grote keurvorst

Een zeer centrale plaats in de grafkelder is ingeruimd voor Frederik Willem (1620 – 1688), de grote keurvorst. Hij maakte van Brandenburg – Pruisen voor het eerst een macht om rekening mee te houden. Onder andere door een fatsoenlijk leger op te bouwen en de macht meer te centraliseren. Hij liet zich inspireren door zijn jeugd in Nederland. Hij stelde verder de grenzen open voor de Franse Hugenoten die in eigen land werden vervolgd. Naast hem ligt zijn eerste vrouw, Louise Henriëtte van Nassau (1627-1667), dochter van stadhouder Frederik Hendrik. Aan de andere kant ligt zijn tweede vrouw, Dorothea van Sleeswijk-Holstein-Sonderburg-Glücksburg (1636 – 1689).

Twee koningen van Pruisen

De troonopvolger van de grote keurvorst, zijn zoon Frederik I (1657 – 1713), ligt vlak bij hem in de buurt. Hij heeft een I achter zijn naam, omdat hij de eerste Frederik was die zich koning van Pruisen mocht noemen. Maar voor zijn opvolgers was de Dom van Berlijn zelden meer hun laatste rustplaats. Alleen Frederik Willem II (1744 – 1797) ligt er.

Een eenzame vrouw

De allerbekendste Hohenzollern, Frederik de Grote (1712 – 1786) ligt bijvoorbeeld niet in de Berliner Dom. Hij is, na vele omzwervingen, op zijn geliefde Sanssouci in Potsdam terechtgekomen. Tekenend is dat zijn vrouw, Koningin Elisabeth Christine (1715 – 1797), wel in de Dom ligt. Net als tijdens haar leven, is zij ook na haar dood niet welkom op de lievelingsplek van haar man.

Veel kinderlichaampjes

Verder liggen er opvallend veel kinderlichaampjes in de grafkelder. Dat me dat opvalt toont maar weer eens aan hoe ongewoon kindersterfte voor ons is tegenwoordig, terwijl het eeuwenlang min of meer bij het leven hoorde.

Bezoek zelf de Berliner Dom

Wil je de grafkelder van de Dom van Berlijn zelf bezoeken? De Dom is iedere dag te bezichtigen vanaf 9.00 uur. In de winter is de Dom open tot 19.00 uur, in de zomer tot 20.00 uur. Maar er zijn ook diensten, concerten en dergelijke. Dan gelden andere openingstijden.